De Correspondent, daarom:
Hoe vaak vernoemen we een straat naar een persoon:
Toen we de mensen hadden gevonden, wilden we deze personen classificeren als man of vrouw. Maar hoe laat je de computer op basis van wat tekst een man of vrouw herkennen?
Een ander project dat min of meer tegelijk met hun monnikenwerk online was gekomen:
Adamlink Referentiedata - Straten - Wijken en buurten - Gebouwen - Personen - Data
De referentiedata voor Amsterdamse straten, gebouwen, wijken en personen worden samengesteld uit verschillende bronnen, waarop zo goed mogelijk redactie wordt gevoerd. Het project is eind 2017 van start gegaan, de data zal regelmatig aangevuld worden.
Met daaronder in een een roodgekleurde balk:
Opgepast, site en data zijn in ontwikkeling! Alles kan morgen anders zijn!
Kijken, De Correspondent had 214 Amsterdamse vrouwennaamstraten gevonden:
Welke data vind je in het register?
Elke straat heeft een eigen Adamlink identifier, en waar mogelijk ook een BAG id en een Wikidata id. De koppeling met Wikidata maakt het mogelijk vragen te stellen als ‘welke straten zijn vernoemd naar vrouwen?‘.
In dat andere netwerk staan een kleine tienduizend ‘Personen’ gelinkt maar dat helpt niet erg
98 resultaten in 1098 ms
Daartussen als “vernoemd naar vrouwen” Koninginneweg? Hallo dan telt de Wimperkrultangstraat ook mee:
Google - Maps can’t find Wimperkrultangstraat
Make sure your search is spelled correctly. Try adding a city, state, or zip code.
Maar terug naar de tekentafel, als van die vijf- tot zesduizend Amsterdamse straatnamen bekend is naar wie of wat ze vernoemd zijn dan geldt die herkomst toch zeker ook voor dezelfde straatnamen in heel Nederland? Tot op zekere hoogte? Nee dat gaat heel ver, repeterende namen te over …
Bij mij ging het destijds bij het zoeken naar namen van schrijvers als straatnaam zo:
naam openbareruimtenaam woonplaatsnaam
A.M. de Jong A.M. de Jongpad Almere
A.M. de Jong A.M. de Jongstraat Amsterdam
A.M. de Jong A.M. de Jongpark Bergen op Zoom
A.M. de Jong A.M. de Jongstraat Berkel en Rodenrijs
A.M. de Jong A.M. de Jonglaan Blaricum
A.M. de Jong A.M. de Jonglaan Delft
A.M. de Jong A.M. de Jonglaan Harderwijk
A.M. de Jong A.M. de Jongstraat Hengelo
A.M. de Jong A.M. de Jongstraat Ridderkerk
A.M. de Jong A.M. de Jongstraat Sommelsdijk
A.M. de Jong A.M. de Jongstraat Spijkenisse
A.M. de Jong A.M. de Jonglaan Uithoorn
A.M. de Jong A.M. de Jonghove Zoetermeer
Dat wil zeggen, ik had de moeite genomen om “straat” en dergelijke van “naam” te scheiden anders vindt de “A.M. de Jongstraat” in Amsterdam er maar 5 in andere plaatsen waar er kennelijk wel 12 van zijn?
Voor de zekerheid zou je ook nog moeten nagaan om hoeveel verschillende schrijvers met de naam “A.M. de Jong” het zou kunnen gaan? Misschien wel maar wij doen het hier even met “A.M. de Jong”, die de teksten schreef voor de strip “Bulletje en Boonestaak” …
Nee he:
naam openbareruimtenaam woonplaatsnaam
Boonestaak Boonestaakstraat Almere
Bulletje Bulletjestraat Almere
Bonestaak Bonestaak Bergen op Zoom
Bulletje Bulletje Bergen op Zoom
Ik zette er boven:
Verder met “hodoniemen”, straatnamen, ik deed daar iets te makkelijk over, bijvoorbeeld dat met die ‘suffix’, achtervoegsels, dat is wel een ding:
Veel straatnamen hebben de vorm van een samenstelling: bepalend element + grondwoord (Schipholweg, Steenstraat).
Ik had binnen de kortste keren 350 verschillende achtervoegsels verzameld die honderd- of duizendvoudig in de weg zaten als ik een schrijver uit een straatnaam probeerde te halen.
Ga maar na, A.M. de Jongpad, misschien, maar -hove daar kom je in eerste instantie niet op:
Hedenochtend is met de hele bladblazerploeg de van Nijenhovelaan aangepakt
Taakstraf. Vraag, hoe krijg ik een lijst vol met straatnaam-stopwoorden. Vele wegen leiden dan naar Rome …
Ja hoor-es zo kom ik er nooit:
naam openbareruimtenaam woonplaatsnaam
Romein De Romein Boxtel
Romein De Romein Hilvarenbeek
Romein De Romein Oostrum
Henk Romeijn Henk Romeijnstraat Drunen
Rome Hof van Rome Doetinchem
Jean Rome Jean Romestraat Heythuysen
Rome Klein Rome Bemmel
Romeinse tijd Laan der Romeinse tijd Oss
Rome Laan van Rome Alkmaar
Romen Laan van Romen Berkel en Rodenrijs
Romen Verlengde laan van Romen Berkel en Rodenrijs
Wat ik wilde zeggen … alleen niet een min of meer volledige lijst met straateinde-benamingen tegengekomen.
Maar je kan je behelpen met deze bronnen:
Lexicon van het Nederlandse landschap (voorlopige versie) - 1993
Elk willekeurig grootschalig topografisch kaartblad, zoals van de Topografische Atlas van Nederland (schaal 1: 50.000). bevat naast symbolen en kleuren die in de legenda verklaard worden, een typologie van plaats-, water- en veldnamen. Interpretatie van deze bijschriften vergt enige aardrijkskundige basiskennis en soms achtergrond-informatie van de locale cultuurhistorie. Zonder deze kennis zal gemakkelijk over deze vaak belangrijke informatie heen worden gelezen. Dit lexicon beoogt daartoe een handreiking te bieden.
Ik bedoel maar, je moet het inderdaad heel graag willen maar hij, zij, Anne Bakker, heeft wel -hove:
hove (O-Nld) scholtegoed
En gelukkig ook -scholtegoed:
scholtegoed (Achterhoek) landgoed v/e heer of klooster, door de scholten beheerd en bewerkt door horigen *hove
Bij scholte(n) stopt het, dat staat er niet in en daarbij is het een kopie van een kopie van iets dat oorspronkelijk als een scriptie of zo ingebonden was in een ringband.
OCR-resultaten laten dus te wensen over maar met wat kunstgrepen haal je er wel een bruikbare lijst van openbareruimte-soorten uit, bijv. straat als je die nog niet had:
straat 1 zeeëngte *sont; 2 openbare, gebaande verbindingsweg, mn verhard en i/d bebouwde kom *straatweg. brederik. klinkerweg. steensnider. steenweg
Een lemma scholte had het niet maar dat heeft mijn gedigitaliseerde of liever gezegd, opengewerkte versie van het “Groot woordenboek van de Nederlandse taal” weer wel.
Kan ik in een database gekoppeld aan de straatnamentabel gebruiken:
scholte schol·te de (m.); -n (1836) dial. nevenvorm van schout (bestuurder van het bezit van een bijzonder persoon of stichting, dan gezagsvertegenwoordiger)
Alleen, komt niet voor, openbareruimtenaam Like '%scholte';
Wel straat weer ook bij Van Dale:
straat
straat (geen afbreking)
de; straten
(1210-1240) <Lat. (via) strata (geplaveide (weg))
1 · openbare, gebaande weg, m.n. verharde weg tussen de rijen huizen in een bebouwde kom
trek een ander pak aan, je kan niet zo over straat gaan
Nog een ander document, waarin “eindterm” voorgesteld wordt als vervanging van ‘suffix’ of achtervoegsel:
Leidraad bij de straatnaamgeving en -wijziging
Straatnamen zijn als alle toponiemen eigennamen. Ze zijn meestal samengesteld uit een bepalend woord (in de meeste gevallen een enkelvoudig of samengesteld znw. of een al dan niet verbogen bnw.) als eerste lid en een door dit eerste lid bepaald znw.: vele straatnamen zijn dus determinatieve composita. (Vl. Kerkstraat, Bosstraat, Kerkhofweg, Hoogstraat, Hogeweg).
Het bepaalde (: gedetermineerde) znw. dat als eindterm in straatnamen voorkomt (in de voorafgaande vb. straat, weg) is naar zijn oorsprong een soortnaam die een niet nader bepaalde plaats aanduidt, dus een appellativische plaatsaanduiding.
Als lid van de samenstelling en deel van een toponiem wordt dit door de voorafgaande term gedetermineerde substantief echter zelf deel van een eigennaam. Zulke appellativische plaatsaanduidingen komen zeer uitzonderlijk wel eens als simplex in straatnamen voor (Laantje, Markt, Singel) en zijn zo door het vervullen van een propriale functie zelf een eigennaam geworden.
Toponymisch element straat alleen al 54 keer maar we klagen niet, we zochten toch een handzame lijst:
- Straatnamen
- Wegnamen
- Weg, straatweg, steenweg (r.), dwarsweg, zijweg, heerweg, kiezelweg (r.), kiezel (r.), baan (r.), heerbaan (r.), kassei (kalsijde, r.)
- Straat, dwarsstraat, heerstraat, steenstraat (r.)
- Pad, paadje, voetpad, voetbaan (r.), straatje, steeg, wegel (r.)
- Laan, singel, ring, ringlaan, lei (r.), vest (r.)., dreef (drift, r); boulevard, passage, promenade en (oorspronkelijke ‘waternamen’) gracht, graaf (r.), rei (rui) (r.)
- Dam, dijk, zeedijk, kade (kaai), wal
- (Eventueel indien = straat of weg:) brug, heul (r.), sas (r.), sluis, til (r.), poort, voord(e), (voort), wad.
- Pleinnamen
…
- Gebiedsnamen
…
Wij gaan hier zeker mee aan de slag? Al blijft het opletten bij toepassing ervan, vooral in technische zin:
parkeergarage park eergarage
Beginnersfoutje maar als je er voor gaat zitten komt het goed, ook bij schrijversstraatnamen:
Boudewijn Buchbrug Almere
Dick Laanplein Wormerveer
Daarna kom je niet meer voor verrassingen te staan:
Baileybrugweg Raamsdonksveer
Geloof mij maar:
Brugweg Echt
Zelfs niet onverwacht:
Netwegbrug Appingedam
Zegtu?
12 Drielanden Harderwijk
Melkwegsetiendweg Wijk bij Duurstede
Negen Viertel Reeuwijk
Niets dan voorpret:
Noorwegenweg Terneuzen
Spoorwegdwarsstraat Zevenaar
Zijlweg Zijweg Haarlem